Ғылымы бар елдің ғұмыры мәңгі болады

Өз экономикасын дамытуға және әлеуетін арттыруға ұмтылатын барлық өркениетті елдер ғылымға үлкен мән береді. Себебі кез келген ұлттың бәсекеге қабілеттілігі оның білімі мен инновациялық дамуымен өлшенеді. Енді біздің еліміздегі ғылым да мемлекет тарапынан қолдауға ие болды. Алдыңғы қатарлы зерттеу инфрақұрылымын құруға қомақты қаражат бөлініп, жастарды ғылымға тарту бойынша кешенді жұмыстар жүргізілуде. Мемлекет Басшысы Қасым-Жомарт Тоқаев: «Қазіргі уақытта ғылымға сүйенетін елдер даму жағынан әлемде көш бастап тұр. Бұл елдерге қосылу үшін біз ғылымға ерекше көңіл бөлуіміз керек, яғни ғылымды қарқынды дамудың төте жолы деп қарауымыз керек». Президент ғылымға ден қойған жастарға үлкен қолдау көрсетілетінін жиі айтады.

Оқытушылар құрамы – университеттің жаны мен жүрегі. Олардың ашқан жаңалықтары мен еңбектерінің нәтижелері университеттің барлық жетістіктерінің негізін құрайды. Өйткені инновациялық зерттеулер білімнің шекарасын кеңейтіп, маңызды мәселелерді шешудің жаңа жолдарын анықтайды, қоғамды дамытады.

Қазіргі таңда Жетісу университетінде 13 ғылым докторы, 86 ғылым кандидаты және 32 философия докторы қызмет етуде. Олар оқытушылықпен қатар, бір қайықтағы екі ескек сияқты екі саланы ұштастырып, ғылыми жұмыстармен де айналысады.

Жетісу университеті – бұл тек өңірлік ЖОО ғана емес, сонымен қатар жоғары ғылыми және инновациялық инфрақұрылымы, үлкен әлеуеті және жарты ғасырдан астам тарихы бар оқу орны.

Биыл университет базасында Аксиологиялық зерттеулер және медиа-технологиялар орталығы мен Huawei ақпараттық технологиялар академиясы ашылды. Орталық Азияда теңдесі жоқ Биотехнология және экология ғылыми-зерттеу институтының, Академиялық шеберлік орталығының, Жедел селекция орталығының негізі қаланды.

Жаңа зертханалар, арнайы оқу сыныптары, заманауи бейне студия және қажетті техникалық жабдықтар жас ғалымдарға, оқытушыларға және ғылыммен айналысатын студенттерге оңтайлы жағдай жасайды. Университет кітапханасы деректер қорына қосылған, онда сіз әлемдік ғылыми қоғамдастықтың соңғы ғылыми зерттеулеріне қол жеткізе аласыз. Осындай бай мүмкіндіктердің арқасында университет ғалымдары ғылыми жұмыстармен айналысады және отандық ғылымның дамуына өз үлестерін қосуда.

Қазіргі уақытта университетте бағдарламалық-нысаналы қаржыландыру бойынша 8 жоба, гранттық қаржыландыру бойынша 7 жоба, «Жас ғалым» гранттық қаржыландыру бойынша 11 жоба және коммерцияландырудың 1 бағыты іске асырылуда.

Соңғы жылдары біз білім беруде, ғылыми жұмыста және басқа салаларда айтарлықтай жетістіктерге жеттік.

Университет IQAA Ranking (IQAA) білім беру сапасын қамтамасыз ету жөніндегі тәуелсіз агенттігі өткізген 2024 жылғы институционалдық (жалпы) рейтинг нәтижелері бойынша үздік көп бейінді жоғары оқу орындарының бестігіне кіреді. Әлемдегі және Азия континентіндегі 1000 үздік университеттің қатарына кіреді.

Жоғары білім беру жүйесі дамудың жаңа бағыттары мен қуатты ынталандырулар кешенін алды, ғылым саласында перспективалы жобалар жүзеге асырылуда. Жақында біздің төрт ғалым ғылыми жобаны жүзеге асыру үшін 1,1 миллиард теңге грант ұтып алды. Сонымен қатар, Еуропалық комиссия қаржыландыратын «Көкжиек» бағдарламасы аясында екі халықаралық жоба жүзеге асырылуда. Бағдарламалық-мақсатты қаржыландыру аясында бес жоба жеңімпаз атанды. Бұл университет тарихында бұрын-соңды болмаған оқиға. Ғалымдарымыздың гранттық жобаларының нәтижесінде университетте бірнеше ғылыми орталықтар ашылды. Мәселен, Құқық және экономика факультетінде «Құқық, экожүйелер және тұрақты дамуды зерттеу» орталығы ашылды. Онда ғалымдар құқық, экожүйелер және тұрақты даму саласындағы мемлекеттік саясатты іске асыруға,  кешенді зерттеулердің нәтижелерін ғылыми айналымға енгізеді.

Педагогика және психология факультетінде Жетісу  облысында аналогы жоқ инклюзиялық білім беруге арналған  «Арнайы білім беру мәселелерін зерттеу» орталығы ашылды. Ерекше білім беру қажеттіліктері бар студенттерге оқу-тәрбие жұмысын ұйымдастыруда  орталықтың   маңызы зор. Аудитория көру, есту,  тірек-қимыл аппараты және тағы басқа дамуында шектеуі бар балаларға арналған арнайы құрылғылармен жабдықталған. Сонымен қатар мұнда арнайы білім беруді жүзеге асыру бойынша қолданбалы зерттеулер, теориялық және оқу-әдістемелік әзірлемелер дайындалады. 

 «500 ғалым» бағдарламасы бойынша университет оқытушылары мен ғалымдары шетелдік ғылыми тағылымдамадан өтіп, жетекші ғылыми орталықтарда білімдерін арттырды. Олар Джордж Вашингтон университетінде және АҚШ-тағы Иллинойс университетінде, Испаниядағы Гранада университетінде, Италиядағы Марке Политехникалық Университетінде (UniVPM) және Англиядағы Рединг университетінде білімдері мен дағдыларын жетілдірді.

Барлығы университет 70-тен астам шетелдік жоғары оқу орнымен және халықаралық ұйымдармен ынтымақтастық қарым-қатынас орнатты. Олардың арасында Польша, Чехия, Швейцария, Швеция, Малайзия, Болгария, Корея, Португалия, АҚШ, Италия және Венгрия сияқты елдер бар.

Шетелде оқу – көптеген жастар үшін арман. Алайда білімді жастардың басқа елдерге кетіп, қайтып оралмауы біздің дамушы еліміз үшін үлкен проблема. Бұл тұрғыда қос диплом бағдарламасы «шетелде» оқуға және шекарадан өтпей-ақ халықаралық тәжірибе алуға мүмкіндік береді.

Жетісу университеті Пшасныш қаласындағы (Польша) Лингвистикалық-техникалық университетімен, Слупскідегі Померан университетімен, Жилин университетімен (Словакия) және Алтай мемлекеттік университетімен қос дипломдық және бірлескен білім беру бағдарламалары шеңберінде бірқатар магистрлік бағдарламаларды іске асырады.

Сондай-ақ, Қазақстан Республикасы Ғылым және жоғары білім министрлігінің және Жетісу облысы әкімдігінің қолдауымен Жетісу университетінде Италияның Марке Политехникалық университетінің «Ауыл шаруашылығы ғылымдары мен технологиялары» – «Агрономия» қос дипломды білім беру бағдарламасы бойынша филиалы ашылуда. Оқуды сәтті аяқтаған студенттерге ауыл шаруашылығы ғылымдары мен технологиялары саласында бакалавр дәрежесін беру туралы итальяндық диплом және ауыл шаруашылығы саласында бакалавр дәрежесін беру туралы қазақстандық диплом табыс етіледі.

Халықаралық сұранысқа ие қос дипломды бағдарламалар түлектерінің еңбек нарығында табысқа жету мүмкіндігі жоғары.

Сапалы білім берумен қатар, жастардың дұрыс мамандық таңдап, қоғамда өз орнын табуына көмектесу – оқу орнының маңызды міндеті.

Жетісу университеті түлектерді жұмысқа орналастыру міндетін барынша тиімді және нәтижелі іске асыру үшін бірнеше бағыт бойынша жұмыс істейді. Нәтижесінде студенттердің жұмысқа орналасу деңгейі бакалавриат үшін 88 пайызды, магистратура үшін 95 пайызды және докторантура үшін 100 пайызды құрайды.

Білім беру мекемесі қызметінің басым бағыттарының бірі – еліміздің нарығында сұранысқа ие мамандықтар бойынша мамандарды даярлау.

«Менің мамандығым – менің болашағым» жобасы аясында біз жергілікті әкімдікпен бірлесіп, Жетісу өңіріндегі кадрлар тапшылығының өңірлік картасын әзірледік.

Мамандар өңірге қажет бес саланы анықтады: өңдеу өнеркәсібі, ауыл шаруашылығы және агроөнеркәсіптік кешен, энергетика және жаңартылатын энергия көздері, ақпараттық технологиялар мен байланыс, сондай-ақ туристік сала.

Қазірдің өзінде Ілияс Жансүгіров атындағы Жетісу университетінде салалық атластар негізінде әзірленген бес білім беру бағдарламасы бойынша мамандар даярлануда: «Агрономия» – ауыл шаруашылығындағы жаңа технологиялар жөніндегі маман, «Агрономия – ауыл шаруашылығы ғылымы мен технологиясы, «Ақпараттық жүйелер архитектурасы» – АТ-экожүйелер сәулетшісі, «SMART-жүйелерді жобалау» – әмбебап ЖИ әзірлеушісі, «Туризм және қонақ үй бизнесі» – туристік бағыттардың бренд-менеджері.

Осы мүмкіндікті пайдалана отырып, мен түлектерді халқы шамадан тыс көп ірі мегаполистерге кетпей, аймақтық жоғары оқу орындарында оқып, туған жерге қызмет етуге шақырамын. Бұл студенттердің алаңсыз білім алуымен қатар, ішкі көші-қонды реттеуге және урбанизацияны тежеуге көмектеседі.

Егер адам капиталы елдің табысының басты өлшемі болса, студенттердің жетістігі – оқу орнының басты көрсеткіші. Университет студенттері түрлі конкурстарда, соның ішінде пәндік олимпиадаларда, спорттық жарыстарда, шығармашылық және зияткерлік конкурстарда жетістіктерге жетіп, университетіміздің ғана емес, қаламыздың, еліміздің абыройын асқақтатып келеді.

Мысалы, Қазақстанда алғаш рет өткен Enactus World Cup 2024 әлем чемпионатында Жетісу университетінің студенттерінен құрылған «Enactus Zhetysu» командасы бүкіл республика атынан қатысып, финалға шықты. Республикалық кубокта Жетісу университетінің «Enactus Zhetysu» командасы чемпион атанса, «Enactus Zhansugurov college» екінші орынды иеленді. Бұл университет үшін ғана емес, Жетісу өңірі үшін де үлкен жетістік.

Сондай-ақ 26 жоғары оқу орны қатысқан республикалық зияткерлік сайыста университетіміздің «7.Pro» командасы бас жүлдені жеңіп алса, студенттеріміз 5 000 АҚШ долларының грантына ие болды.

Біздің спорттағы жетістіктеріміз де маңызды. Мысалы, 2024 жылы ғана студенттер Әлем, Азия, халықаралық және республикалық чемпионаттарда керемет өнер көрсетіп, 26 алтын, 20 күміс және 10 қола медаль жеңіп алды.

Олардың жетістіктері біз үшін үлкен қуаныш, өйткені еліміздің тұрақты дамуының негізі – бәсекеге қабілетті жастар.

Қазіргі таңда жаңашыл ғалымдар мен талантты жастарға сұраныс жоғары. Ғылым және жоғары білім министрлігі жастардың ғылыммен айналысуына қолайлы жағдай жасауда. Жетісу университетінде жастардың бастамаларын ынталандыруға бағытталған «Жас ғалым» атты университеттік ішкі байқау бар. Жыл сайын мұндай ғылыми жарыстарға қатысушылардың саны артып келеді. Олардың әр бағыт бойынша жобалары отандық және әлемдік өндіріске бағытталған.

Болашақта ғылыммен белсенді айналысатын жастар арасында Анет Ибраимов, Самат Серікбаев, Қуаныш Жақпаев, Әлия Ақтымбаева, Жалғас Ахметов, Диас Қасқырбаев және Асхат Тоқанбаев сияқты жас ғалымдар бар. Қазіргі уақытта олар «Қадағалау жүйесіндегі автономды ұшқышсыз ұшу аппараты», «Электрлік зияткерлік мотоцикл», «Электрлі пит-байк», «Электрлік үш велосипед» және «Көп функциялы автономды ұшқышсыз ұшу аппараты» өнертабыстарына патент алды. Бұл біз үшін, университетіміз үшін үлкен жетістік.

Он екі ғасыр бұрын ұлы ғалым Әбу Насыр Әл-Фараби «ғылымсыз елдің болашағы жоқ» деген екен, ал қазір технология мен ғылым дамыған заманда мен: «Ғылымы дамыған елдің болашағы жарқын» дер едім. Ғылымның маңыздылығын терең түсіну, ғылыми зерттеулерді одан әрі қолдау және дамыту – адамзат болашағына қажетті негізгі шарттардың бірі. Ал Ілияс Жансүгіров атындағы Жетісу университетінің ғалымдары ғылым саласындағы үлкен жетістіктерге ұйытқы болып, оның жаңа деңгейге көтерілуіне атсалысуда.